به نظر می رسد پروتئین مصرفی از عوامل مهمی است که طول عکر زنبورهای متولد شده را تحت تاثیر قرار می دهد و هر چه پروتئین بدن در ابتدای عمر سریع تر بالا رود به همان میزان بر طول عمر زنبورها افزوده می شود.
همچنین هر قدر جیره مورد استفاده پروتئین بالاتری داشته و قابلیت جذب آن بالاتر باشد، مقدار پروتئین بدن نیز سریع تر افزایش خواهد یافت. علاوه بر آن یکی از یکی از فراسنجه های تاثیر گذار در تلفات زمستانه کلنی های زنبور عسل کمبود جمعیت است. مصرف پروتئین می تواند به عنوان یک فراسنجه تغذیه ای مهم برای کاهش تلفات باشد. به همین جهت داشتن ذخیره کافی گرده می تواند در این زمینه مهمه باشد. در صورت استفاده از مکمل های گرده در ابتدای پاییز می توان از مصرف گرده گل کلنی کاست و گرده بیشتری برای دوران مصرف زمستانه کلنی باقی گذاشت. این پژوهش در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تیمار و 6 تکرار در طی پاییز سال 1394 تا بهار سال 1395 در منطقه کیاسر شهرستان ساری انجام شد. جیره های غذایی طی 45 روز از پانزدهم مهر تا آخر آبان ماه در اختیار زنبورها قرار گرفت. سعی گردید کندوهای انتخابیاز نظر سن و نژاد ملکه، میزان جمعیت بالغین، میزان تخم و لارو، مقدار ذخیره گرده تقریبا مشابه باشند. در طی انجام ارزیابی برای تمام کلنی ها موارد مدیریتی مانند اعمال بهداشتی و کنترل آفات به صورت یکسان اعمال گردید. جیره های غذایی تقریبا از نظر انرژی خام برابر، ولی دارای سطوح متفاوت درصد پروتئین خام (30،26،22،18) بودند. در تیمار شاهد از مکمل گرده استفاده نشد. تخمیر (1393) انجام گردید. جیره ها پس از دوره عادت پذیری به صورت دوره های پانزده روزه در کلنی ها قرار داده شدند. جیره ها در ظرفی جداگانه در وسط شربت خوری بشقابی حاوی شربت شکر و عسل (نسبت 1:1) در اختیار زنبورها قرار گرفت. در این بررسی رفتار عمومی، تعداد قاب جمعیت زنبوران بالغ، چربی و پروتئین لاشه، وزن بدن، ذخیره گرده و مصرف جیره مورد مقایسه قرار گرفت. رفتار عمومی بر مبنای (1388) امتیاز دهی شد. درصد پروتئین و چربی بدن به عنوان یک شاخص تغذیه مطلوب بر اساس مقدار ازت (روش کلدال) و عصاره اتری لاشه زنبورهای کارگر تعیین شد.ذخیره گرده بر اساس سطوح سلول های حاوی گرده اندازه گیری شد. مصرف بر اساس وزن اولیه جیره و باقی مانده آن در پایان هر دوره پانزده روز تعیین گردید. صفت رفتار عمومی به عنوان داده های رتبه ای به روش غیرپارامتریک و سایر صفات بر اساس توزیع نرمال با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه آماری گردیدند. از آزمون اورتاگونال برای مقایسه تیمار شاهد با تیمارهای مصرف کننده جیره استفاده شد. تیمارهای ازمایشیتاثیری بر رفتار عمومی کلنی ها نداشتند(0.05P). همچنین سطح پروتئین جیره بر این صفت موثر بود و با افزایش پروتئین جیره میزان تلفات کاهش یافت (0.05>P)، ولی همبستگی آن زیاد نبود(0.53=r). وزن بدن زنبورها تحت تاثیر جیره ها قرار گرفت و مقدار آن در در جیره های آزمایشی بیشتر از جیره شاهد بود(0.05>P)، ولی سطح پروتئین در این صفت موثر نبود(0.05P). همبستگی مثبتی بین مصرف و سطح پروتئین جیره وجود داشت(0.68=r). ذخیره گرده تحت تاثیر جیره های آزمایشی قرار گرفت و تفاوت بین تیمار شاهد با سایر تیمارها بسیار معنی دار بود(0.01>P)، ولی سطح پروتئین جیره اثر معنی داری بر این صفت نداشت (0.05