از ابتدای خلقت بین گیاهان و حشرات رابطه نزدیکی برقرار شده که تکامل و بقاء آن ها را تضمین می کند. به عبارت دیگر اکثر گیاهان برای تولید مثل و انتشار و بقاء گونه خود به عمل گرده افشانی حشرات وابسته هستند و از طرف دیگر حشرات گرده افشان نیز برای تغذیه از شهد و گرده گل ها به آن ها وابسته می باشند. گرده افشانی بسیاری از گیاهان از جمله بعضی از مهمترین گیاهان زراعی و درختان میوه به وسیله حشرات انجام می شود.
با توجه به افزایش روز افزون جمعیت جهان و با عنایت به این که منابع تامین غذا مثل آب و زمین برای این جمعیت محدود می باشد لازم است حداکثر استفاده از زمین های قابل کشت کشاورزی به عمل آید. در جریان پیشرفت های مختلف در امور گوناگون کشاورزی برای رفع احتیاجات بشر از نظر غذا، پوشاک و سایر حوائج ضروری، نقش زنبور عسل، زنبورهای وحشی و سایر حشرات گرده افشان بسیار حائز اهمیت است.
مطالعه گرده افشانی بسیاری از رشته ها مانند گیاه شناسی، باغبانی، حشره شناسی، جانور شناسی و اکولوژی را به هم پیوند می دهد. گیاهان ساکن هستند و برای بهم رساندن سلول های جنسی خود به یکدیگر به نیروهای خارجی وابسته اند. بعضی از گیاهان برای گرده افشانی به یک گرده افشان اختصاص یافته اند، در حالی که سایرین ممکن است توسط دامنه گسترده ای (عمومی) از گرده افشان ها، گرده افشانی شوند. بالاترین درصد گرده افشانی گیاهی در طبیعت توسط عوامل زنده انجام می شود. تنها 10-20 درصد گیاهان گلدار توسط عوامل غیر زنده مانند باد و آب گرده افشانی می شوند.امروزه گرده افشانی، در رفاه انسان نقش اساسی را دارد، چنانچه بیشترین غذای انسان از غلات و بقولات تامین می شود. گرده افشانی توسط حشرات برای 35 درصد غذای جهانی ضروری است. گیاهان از طریق گرده افشانی، دفاع و پراکنش بذور از خدمات حشرات سود برده و حشرات نیز از طریق تامین منابع غذایی، پناگاه و مواد شیمیایی دفاعی از گیاهان بهره مند می شوند.
گیاهان گلدار گرده افشانی شده توسط باد، مقادیر زیادی از گرده های کوچک و سبک تولید می کنند که به آسانی جا به جا می شوند. در بسیاری از نهاندانگان گرده افشانی شده توسط باد، هرگل تعداد کمی تخمک دارد و تنها یکی از آن ها تولید یک بذر می کند. برای کاهش رنج مردم ناشی از حساسیت به گرده گل و آسم، افزایش استفاده از گیاهان ماده برای جلب گرده های موجود در هوا توصیه می شود.
از آن جایی که زنبورهای عسل در حال چرای بی تجربه، به طور معمول دارای بهترین عملکرد هستند، کندو های خود را پس از آنکه تعداد کمی از گل ها باز شدند به محصول منتقل کنید. جذابیت محصول، تراکم زنبور، آب و هوا و تجربه پرورش دهنده از عوامل مهم تاثیر گذار بر گرده افشانی هستند. بعضی از گیاهان خود بارور بوده و گرده افشانی خود را انجام می دهند. در خود گشنی، دانه گرده به مادگی همان گل یا گل دیگری از همان گیاه منتقل می شود. بسیاری از گیاهان از خودگشنی اجتناب می کنند و از عواقب زیانبارادرون زادآوری پیشگیری می کنند.اجتناب از خود گشنی ممکن است از طریق جدا کردن سلول های جنسی نر و ماده در مکان و یا زمان به دست آید. در دگرگشنی گرده به یک از گل گیاه دیگر منتقل می شود. در گیاهان دگر گشن پرچم ها برای انتشار بهترگرده به گیاهان دیگر اغلب بلند تر از حجره گرزن هستند. درختان هلو گشن هستند، اگر چه دگرگشنی محصول بهتری تولید می کنند. درختان سیب خودناسازگار هستند، بنابراین اگر تمام درختان باغ به صورت کلون و به طور مثال ، لبنانی، قرمز باشند باید گرده افشانی توسط یک رقم دیگر سیب انجام شود.
هدف مدیریت گرده افشانی حفاظت و افزایش گرده افشان های موجود اغلب از طریق پرورش و افزودن تعداد آن ها در سیستم های تک کشتی به عنوان مثال، باغ های میوه تجاری است. بزرگ ترین رویداد گرده افشانی مدیریت شده جهان در باغ های بادام کالیفرنیا اتفاق می افتد که در آن تقریبا نیمی از زنبور عسل های آمریکا در هر بهار به باغ های بادام کالیفرنیا منتقل می شوند. اهمیت اکولوژیکی و مالی گرده افشانی محصولات کشاورزی توسط حشرات که باعث افزایش کمیت و کیفیت آن ها می شود بیش از پیش دارد مورد توجه قرار می گیرد. تک کشتی ها به تراکم زیاد گرده افشان ها در زمان گلدهی نیاز دارند. مجاورت محصولات کشاورزی با یک جنگل و یا علفزار طبیعی همراه با گرده افشان های بومی می تواند عملکرد محصول را تا حدود 20 درصد افزایش دهد.
گرده افشانی بیشتر میوه جات، سبزی جات و میوه های گردویی ( مانند بادام، فندق، گردو و غیره) به وسیله حشرات گرده افشان انجام می شود. این گیاهان قسمت قابل توجهی از رژیم غذایی بشر را تشکیل می دهند.
از طرف دیگر محصولات حیوانی که مورد مصرف بشر قرار می گیرند قسمت مهمی از رژیم غذایی جهان را تشکیل می دهند. این محصولات عبارتند از گوشت گاو، گوسفند، خوک، پرندگان و لبنیات که در نتیجه مصرف گیاهانی که به وسیله حشرات گرده افشانی شده اند، از قببیل یونجه شبدر و دانه های مختلف تولید می شوند. ، بنابر گزارش
Guidry،1964،
، بیش از نصف چربی و روغن مصرفی در رژیم غذایی انسان در سطح جهان از طریق استفاده از بذور روغنی مانند نارگیل، پنبه، زیتون، بادام کوهی، سویا، آفتابگردان، کلزا و غیره تهیه می شوند. گرده افشانی بیشتر این گیاهان مستلزم وجود حشرات گرده افشان می باشد. با توصیف فوق و بررسی آمارهای موجود چنین نتیجه گرفته شده است که بین 30 تا 50 درصد کل رژیم غذایی بشر به طور مستقیم یا غیر مستقیم به وجود حشرات گرده افشان بستگی دارد.
حشرات گرده افشان نه تنها از نظر کمّی نقش بسیار مهمی را در تامین غذای بشر ایفا می کنند بلکه از نظر کیفی نیز اهمیت شایانی در تولید محصولات دارند. به عبارت دیگر گرده افشانی غیر کافی نه تنها باعث کاهش محصول می شود بلکه ارزش کیفی محصول را نیز تنزل می دهد.
علاوه بر موارد ذکرشده دربالا حشرات گرده افشان به طرق دیگری نیز در موفقیت کشاورزی به انسان خدمت می کنند.
از جمله بقولاتی که به وسیله حشرات گرده افشانی می شوند قادر هستند ازت هوا را گرفته و در ریشه خود ذخیره کنند و سرانجام در خاک آزاد کرده که باعث تقویت زمین های زراعی خواهند شد.
همچنین به وسیله گرده افشانی کافی توسط حشرات،زارعین قادر خواهند بود که موقع شکوفه کردن گیاهان را جلو انداخته و از خسارات سرمازدگی جلوگیری کنند،ویا محصول خود را قبل از حمله آفات تولیدوبرداشت نمایند.
یکی دیگر از اهمیتهای حشرات گرده دافشان نقش آنها در تولید بذور دورگه است که به نوبه خود در ازدیاد محصولات کشاورزی حائز اهمیت فراوان هستند.
