روش های پرورش زنبور عسلمقالات

مراحل زمستان گذرانی

گذراندن زمستان توسط کلنی های زنبور عسل، نیازمند یک سری اقدامات است که به عنوان مدیریت زمستان گذرانی توسط زنبورداران اعمال می گردد.

این اقدامات شامل:

  1.  اقدامات اولیه (پیش از شروع زمستان)
  2.  اقدامات ثانویه (در زمستان)
  3. اقدامات پایانی( انتهای زمستان)

لازم به ذکر است اقدامات اولیه و پایانی برای تمامی نقاط جغرافیایی یکسان و قابل اجراست، اما اقدامات ثانویه همچنان که در سطرهای بعد به شرح آن خواهیم پرداخت بر اساس مناطق جغرافیایی متفاوت خواهد بود.

1- اقدامات اولیه (پیش از شروع زمستان)

قبل از شروع فصل زمستان بایستی اقدامات اولیه برای مهیا نمودن شرایط جهت زمستان گذرانی کلنی ها انجام داد. باید پس از برداشت عسل پایانی تابستان، کلنی ها را از مناطق ییلاقی به مناطق قشلاقی کوچ داد. منطقه جدید بایستی چندین مزیت را برای کلنی ها فراهم نماید که از آن جمله می توان از تامین گرده گل و دمای مناسب برای پرورش نوزادان نام برد. وجود شهد گل نیز از نیازهای اساسی است که در صورت عدم وجود یا کمبود آن، بایستی تغذیه دستی انجام شود. در اینجا هدف اصلی تولید نسل جدید و جوان برای گذراندن فصل زمستان است، زیرا جمعیت کلنی ها در این فصل، مسن بوده و در زمستان از بین خواهند رفت لذا تحریک ملکه با شربت برای تخم گذاری حداکثری لازم و ضروری است.
پس از گذشت دو الی سه هفته با مشخص نمودن کلنی های ضعیف و یتیم بایستی آن ها را ادغام نمود. ملاک تشخیص، وضعیت تخم ریزی ملکه است، کلنی ها بایستی دارای 25 تا 35 هزار زنبور باشند و شان های اضافه و خالی بدون عسل را از کندوها خارج کرد و در صورت لزوم آن ها را ذوب یا در انبار نگهداری کرد و نسبت به تعویض کندوهای فرسوده نیز اقدام نمود.
در این فاصله بایستی به درمان و پیشگیری از بیماری ها رسیدگی کرد،همچنین کلنی ها را در مقابل آفاتی مانند پرنده زنبور خوار و زنبور خرمایی مراقبت کرد.
علاوه بر تحریک ملکه با شربت های رقیق بایستی بازدید کلنی ها قبل از به پایان رسیدن این مرحله انجام گرفته و در صورت نیاز، جهت تامین و ذخیره غذا به مقدار کافی، با شربت غلیظ نیز تغذیه شوند. ذخیره گرده نیز بایستی کافی باشد.

2-اقدامات ثانویه (در زمستان)

این مرحله شامل اقدامات ثانویه ای است که بسته به موقعیت جغرافیایی انجام می گیرد و به طور کلی زمستان گذرانی در سه منطقه تعریف می گردد:

2-1- زمستان گذرانی در مناطق سرد و طولانی

در این منطقه که زمستان بیش از 5 ماه طول می کشد متوسط دما در طول ماه های سرد سال کمتر از 7- درجه سانتیگراد می باشد. در این مناطق، از دو سیستم زمستان گذرانی در فضای باز و فضای مسقف استفاده می شود. در چنین مناطقی پس از بارش برف و سفیدپوش شدن تمام منطقه، در روزهای آفتابی مشکلاتی برای زنبوران به وجود می آید، از جمله این که نور خورشید بدنه کندو را گرم کرده و زنبورها را تحریک به پرواز می کند، که در صورت پرواز، به علت سردی هوا به روی برف ها سقوط کرده و تلف می شوند.

2-1-1- زمستان گذرانی در فضای باز

عوامل ضروری برای زمستان گذرانی در فضای باز شامل ایجاد باد شکن، پیچیدن کندو، و عایق کاری آن می باشند. برای حمایت از کندوخا در فضای آزاد، می توان کندوها را با صفحات پلاستیکی سیاه رنگی که ضد آب بوده و دمای نور خورشید را جذب می کنند پوشاند. این پوشش بایستی به گونه ای باشد که تمام کندو به جز سوراخ پرواز را بپوشاند.
برای جلوگیری از خروج بی موقع زنبوران می توان تکه تخته ای را به گونه ای که جلوی سوراخ را مسدود نکند، جهت جلوگیری از انعکاس نور، روبروی دریچه پرواز قرار دارد.

2-1-2-زمستان گذرانی در زیر سقف

می توان از ساختمان ها یا زیرزمین های تاریکی که دمای مناسبی دارند، برای زمستان گذرانی زنبوران در مناطق دارای زمستان های سرد و طولانی استفاده کرد. می توان در این ساختمان ها دما و رطوبت و تهویه را کنترل نمود. بایستی به کلنی ها در اواخر مرداد و شهریور و مهرماه شربت داده شود و در اوایل آبان ماه کندوها را به داخل ساختمان انتقال داده و آن ها را بر روی هم و به صورت طبقات چیده و راهروهایی را نیز برای جریان هوا در نظر گرفت.
در طول فصل زمستان تهویه به میزان 1لیتر در ثانیه برای هر کیلوگرم زنبور ضروری است. این میزان در پاییز و بهار که دمای بیرون بالاست 2 لیتر در ثانیه برای هرکیلوگرم زنبور افزایش یابد. یک کندو به طور متوسط حاوی 2/5 کیلوگرم زنبور است. در زمستان، برای داخل ساختمان حفظ دما در حد 1-+4 درجه سانتی گراد مطلوب است و در این دما، مصرف غذا توسط کلنی ها حداقل بوده و میزان مرگ و میر به دو برابر افزایش می یابد.
در مناطقی که رطوبت هوا 50 تا 70 درصد است، کنترل آن در داخل ساختمان ضروری نیست، البته رطوبت مناسب در داخل ساختمان 30 تا 44 درصد می باشد و رطوبت های خیلی بالا برای کلنی ها خطرناک است. فضای داخل سالن بایستی کاملا تاریک باشد تا مانع از فعالیت کلنی گردد. در زمان بررسی سالن می توان از نور قرمز برای روشنایی استفاده کرد.

2-2-زمستان گذرانی در مناطق معتدل

در این مناطق بهترین زمین برای استقرار کندوها در فصل زمستان، محلی است که دارای شیب ملایم و روبه آفتاب بوده باشد و بادشکن نیز در اطراف زمین وجود داشته باشد و نزدیک آب بوده و حداقل به منبع گرده گل نیز در فصل پاییز یا بهار نزدیک باشد. لازم به ذکر است که بسیاری از جاهایی که برای تولید عسل می باشد، محل های خوب برای زمستان گذرانی نیستند.
در این مناطق اگر کلنی ها از بادهای زمستانی محافظت شوند می توان با به کارگیری مواردی مانند ذیل، شرایط مناسبی را برای زمستان گذرانی کلنی ها فراهم کرد:

  1.  کندوها را جهت جلوگیری از ورود موش و رطوبت، بالاتر از سطح زمین قرار دهید. می توان برای این کار از سبدهای پلاستیکی میوه، بلوک، آجر و… استفاده نمود.
  2. جهت جلوگیری از ورود حشرات مزاحم،هوای سرد و موش، دریچه پرواز تنگکنید.
  3.  دریچه پرواز به سمت مشرق یا جنوب باشد (تابش نور خورشید به سمت دریچه پرواز باشد) لازم به ذکر است که دریچه پرواز بایستی همیشه پشت به جهت وزش باد باشد.
  4.  شیب کندوها به جلو (رو به دریچه پرواز) باشد تا از ورود آب باران و غیره جلوگیری شود.
  5.  محل استقرار کندو، آفتاب گیر باشد و حداقل یک و نیم متر از بادشکن فاصله داشته باشد.
    فضای داخل کندو را تنگ کنید و روی قسمت فوقانی قاب ها را با یک پارچه کتان بپوشانید. هرگز از ورقه های نایلونی برای این منظور استفاده نکنید زیرا مانع خروج بخار شده و علاوه بر بروز بیماری ها و قارچ ها، در صورت سرد شدن هوا، باعث یخ زدن قطرات آب تشکیل شده گردیده و موجب مرگ کلنی می گردد.
  6. شان های سفید حاوی عسل را کنار و چسبیده به بدنه کندو قرار دهید و قاب های تیره تر را در وسط قرار دهید.
  7. تهویه مناسب در نظر گرفته شود.
  8.  مواد جاذبه رطوبت را در زیر درپوش قرار دهید(نظیر، کاغذ موج دار، تخته، کاه، خاک اره).
  9. اشیای سنگین وزن را بر روی در پوش کندو قرار دهید تا درب آن توسط وزش باد برداشته نشود.
  10.  در مناطقی که هوای زمستانی در وسط زمستان ناگهان گرم و پس از مدتی دوباره سرد می شود و موجب مرگ لاروهای پرورش یافته می شود، زمستانی کردن کلنی ها را در کندوهای دو طبقه انجام دهید. برای این منظور جمعیت در طبقه بالا قرار گرفته و طبقه پایین خالی باشد. در این حالت سرد و گرم شدن ناگهانی اثر کمتری در تغییر هوای داخل کندو خواهد داشت.
  11. کندوهای فرسوده را تعویض کنید.
  12.  از داروهای لازم جهت پیشگیری از کنه واروآ و آفات و بیماری های مستعد استفاده شود.

2-3- زمستان گذرانی در مناطق گرم

بعضی از زنبورداران مناطق مختلف، کلنی های خود را برای زمستان گذرانی به مناطق گرم کوچ می دهند. در این مناطق به دلیل بالا بودن دما، حتی در زمستانرویش گیاهان طبیعی و زراعی ادامه دارد و در طبیعت شهد و گرده یافت می شود و زنبورهای کلنی در بسیاری از روزهای زمستان به راحتی و بدون دغدغه از کندو خارج شده و ملکه نیز شروع به تخم ریزی می نماید.کلنی ها در این مناطق جهت زمستان گذرانی نیاز به ذخیره غذایی چندانی ندارند، لیکن بایستی تمامی اقداماتی را که در مناطق معتدل، جهت گذراندن زمستان و نیز از سرگیری فعالیت کلنی انجام می شود را انجام داد.

مراقبت زمستانه

  • بازدید دوره ای از زنبورستان و کلنی انجام شود.
  •  اگر هوا سرد است، میزان ذخیره غذا را با بلند کردن یا کج کردن کندو معین کنید و در صورت سبک بودن با خمیر شیرین تغذیه کنید.
  • کلنی های ضعیف شده را در صورت سالم بودن (عدم بیماری) ادغام کنید.
  •  به علائم نوزما یا اسهال ، به ویژه وجود تعداد زیادی از نقاط زرد متمایل به سیاه رنگ بر روی بدنه خارجی کندو توجه کنید.
  • اگر زنبورها در حالی که سرشان داخل سلول هاست مرده اند، احتمالا گرسنه بوده اند. اگر بوی ترشیدگی یا گندیدگی به مشام رسید می تواند در اثر بیماری لوک باشد.

3- اقدامات پایانی (انتهای زمستان)

با آن که این مرحله، مرحله پایانی زمستان بوده، اما حساسیت آن برای حفظ جمعیت کلنی و ملکه برای بقا و شروع یک دوره جدید فعالیت بسیار بالا می باشد.
در این زمان، کلنی ها از حداکثر ذخیره غذایی استفاده کرده اند و بایستی مراقب ذخیره غذایی آن ها بود. بسیاری از کلنی ها با ورود اولین گلوله های گرده شروع به پرورش نوزادان در مرکز خوشه می نمایند و با گرم شدن زیاد در بعضی ازروزها، کلنی از حالت خوشه به در آمده و ملکه سطح تخم ریزی خود را زیادتر می کند، این شرایط خطر سرماخوردگی لاروها را در تغییرات دمای هوا در روزهای آینده را افزایش می دهد، لذا سرکشی و رسیدگی به کلنی ها جهت پوشانیدن آن ها ضروری است. از دیگر عوامل خطر آفرین در این مرحله، افزایش رطوبت در کندوها است که بایستی تهویه کندوه را بررسی کرد.
در بسیاری از موارد با وجود افزایش تخم ریزی ملکه، کاهش جمعیت کلنی ها را داریم که نوزما و سم پاشیمزارع از دلایل عمده تلفات در مرحله پایانی زمستان می باشد.
استفاده از قانون چهل روزی جهت افزایش جمعیت زنبوران صحرایی بالغ، لازم و ضروری است. شستشوی شان های سال گذشته و اضافه نمودن آن به کندوهای در حال رشد، همچنین تغذیه با شربت یک به یک (شکر به آب) و پیش آگاهی از وضعیت مراتع و پوشش گیاهی منطقه در آینده، از دیگر مواردی است که بایستی مد نظر قرار دارد.

منبع:مهندس عبدالخالق بحرانی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

همچنین ببینید
بستن