عده ای از افراد معتقدند که کسانی که دیابت دارند نباید عسل مصرف کنند. در این مقاله به بررسی عسل و دیابت می پردازیم.
نکات قابل توجه در مورد عسل و دیابت
بیماران دیابتی تنها مجاز به استفاده از عسل خام و طبیعی هستند. بسیاری از عسل های موجود در بازار، عسل طبیعی و خام نیستند. شرکت های مختلف با اضافه کردن رنگ، اسانس و تصفیه عسل های خود سعی می کنند بر جذابیت ظاهری عسل بیافزایند و فروش خود را افزایش دهند. بیماران دیابتی باید در خرید خود دقت کرده و حتما از عسلی که شاخص گلایسمیک آن کمتر باشد، مثل عسل آویشن استفاده کنند. عسل مصرفی بیماران دیابتی باید از نوع خالص، طبیعی و خام باشد. میزان مقدار مصرفی عسل افراد دیابتی باید با توجه به شرایط بیماریشان، توسط پزشک مشخص شود. بیماران دیابتی هرگز نباید در مصرف عسل زیاده روی کنند.
دیابت چیست؟ و چرا این بیماری رخ می دهد؟
قند ها یا کربوهیدرات ها در خون به صورت گلوکز وجود دارند. زمانی که ما از کربوهیدرات ها استفاده می کنیم، مقدار گلوکز خون بالا می رود. پانکراس یا لوزالمعده با این افزایش گلوکز، مجبور می شود تولید انسولین خود را افزایش دهد. وجود هورمون انسولین برای جذب گلوکز توسط سلول ها لازم و ضروری است. همچنین انسولین باعث می شود که سلول های کبدی مازاد گلوکز موجود در خون را به صورت گلیکوژن، در خود ذخیره کند، تا بدن بتواند در شرایط مورد نیاز با تجزیه گلیکوژن و تبدیل آن به گلوکز، نیاز خود را برطرف کند. بدن با این کار انرژی خود را از سوخت و ساز گلوکز تامین خواهد کرد.
در افراد دیابتی این چرخه سوخت و ذخیره گلوکز در بدن دچار مشکل می شود.
شاخص گلایسمیک
گلایسمیک، شاخصی است که میزان قند موجود در هر ماده غذایی را با آن می سنجند. این شاخص نشان می دهد که هر ماده غذایی، چه مقدار بر قند خون، تاثیر می گذارد. هرچه میزان این شاخص ببیشتر باشد، به این معنی است که آن ماده غذایی، میزان قند خون بیشتر را افزایش می دهد. به طورکلی می توان گفت که میزان شاخص گلایسمیک با میزان قند خون، رابطه مستقیم دارد.
شاخص گلایسمسک انواع عسل و دیابت
شاخص گلایسمیک عسل های مختلف نیز با هم متفاوت بوده و این بدان معنی است که انواع عسل ها، تاثیر متفاوتی در قند خون دارند. میانگین شاخص گلایسمیک برای عسل عدد 55، برای شکر و قند عدد 65 است. این عدد ها بیانگر این هستند که عسل ها نسبت به قند و شکر، قند خون را کمتر، افزایش می دهند. در نتیجه می توان گفت مصرف عسل جایگزین مناسبی برای قند و شکر می باشد. پس بهتر است افراد دیابتی در انتخاب نوع عسل مصرفی و میزان مصرف آن، دقت لازم را داشته باشند.
در بین انواع مختلف عسل ها، عسل آویشن از شاخص گلایسمیک کمتری برخوردار است؛ پس عسل آویشن یکی از عسل های پیشنهادی برای مصرف افراد دیابتی می باشد.
اما بهرحال کربوهیدرات ها که عسل نیز جز آنهاست، باعث افزایش قند خون می شوند و باید با توجه، دقت و مشورت پزشک مورد استفاده قرار گیرند.
بررسی تاثیر عسل و دیابت
طبق مطالعات و آزمایشات انجام شده، محلول 75 گرمی از عسل بعد از گذشت 30 دقیقه، میزان قند خون را کمتر از مصرف همین مقدار محلول شکر (در مدت زمانی یکسان)، افزایش داده است. در حقیقت این آزمایش به نوعی، شاخص گلایسمیک عسل نسبت به شکر را بررسی کرده است. این آزمایش بعد از گذشت دو ساعت نشان داد کسانی که از محلول عسل استفاده کرده بودند، میزان قند خون کمتری داشتند. پس استفاده از عسل، بهترین جایگزین برای مصرف قند و شکر خواهد بود.
برای کنترل دیابت، توصیه می شود با نظر پزشک از عسل به جای قند و شکر، (البته با رعایت نوع و مقدار مصرف مجاز آن)، تغییر سبک زندگی و در صورت نیاز مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک استفاده کرد.
انواع اختلال در چرخه سوخت و ساز بدن
پانکراس یا لوزالمعده انسولین مورد نیاز بدن را ترشح نمی کند و یا میزان ترشح آن برای بدن و جذب گلوکز کافی نیست. در نتیجه میزان گلوکز موجود در خون افزایش پیدا می کند. به این اختلال دیابت نوع 1 گفته می شود.
مدل دیگر اختلال در چرخه سوخت و ساز گلوکز به این صورت است که پانکراس انسولین مورد نیاز بدن را ترشح می کند ولی سلول های بدن نسبت به جذب آن مقاومت نشان داده و باعث می شود گلوکز توسط سلول ها جذب نشود. این مشکل در حقیقت دیابت نوع 2 می باشد.
پس به طور کلی زمانی که میزان گلوکز خون فرد بیشتر از حد مجاز باشد، به عنوان فرد مبتلا به دیابت شناخته می شود.
دلایل ایجاد دیابت
- ترشح نشدن انسولین
- مقاومت و پاسخ ندادن سلول های بدن نسبت به انسولین
دیابت نوع1
عوامل زیادی در تعیین نوع دیابت موثر است. شایعترین علت دیابت نوع 1، عامل وراثت می باشد. این نوع دیابت معمولا در سنین قبل از بیست سال اتفاق می افتد. در دیابت نوع 1، افزایش قند خون به دلیل فقدان و یا نبود انسولین اتفاق می افتد.
تقریبا 10 درصد از کل افراد دیابتی، به دیابت نوع 1 مبتلا هستند. مشکل این افراد با تزریق انسولین حل شده و میزان قند خونشان تنظیم می شود. به همین دلیل به این نوع دیابت، دیابت وابسته به انسولین می گویند.
از علایم این بیماری می توان به گرسنگی، تشنگی، خستگی بدون دلیل، تکرر ادرار، تاری دید و کاهش وزن اشاره کرد. معمولا این علائم طی چند هفته بروز می کنند.
دیابت نوع 2
حدود 90 درصد از کل دیابت ها از نوع 2 آن می باشد. در این نوع دیابت، پانکراس انسولین را ترشح می کند اما سلول های بدن نسبت به آن مقاومت نشان داده، درنتیجه میزان قند خون افزایش می یابد.
عوامل زیادی در بروز این دیابت موثر هستند. محققان براین باورند که مصرف غذاهای چرب، کم تحرکی و همینطور سبک زندگی شهری، دراین نوع دیابت، تاثیردارند.
دیابت نوع 2، بیشتر در افراد چاق و بالای 40 سال رخ می دهد. این نوع دیابت بر خلاف دیابت نوع 1، ممکن است تا مدتها بدون علامت باشد. اما ممکن است با تغییر سبک زندگی، نوع تغذیه و ورزش کردن، بتوان این بیماری را کنترل و درمان کرد.
نکته مهمی که در بررسی این بیماری اهمیت دارد این است که یکی از عوامل مهم در این زمینه، افزایش چربی خون است. به همین دلیل افراد چاق بیشتر به این نوع دیابت مبتلا می شوند.
آیا افراد دیابتی می توانند عسل مصرف کنند؟
بله، افراد دیابتی می توانند از عسل طبیعی در رژیم غذایی خود استفاده کنند. ولی با توجه به شرایط بیماریشان، محدودیت مصرف دارند و پزشک باید مقدار عسل مصرفی آنها را تعیین کند.
سوالات متداول
شاخص گلایسمیک چیست؟
میزان قند هر ماده غذایی را شاخص گلایسمیک آن ماده می گویند. این شاخص بیانگر این است که مصرف آن چه تاثیری بر میزان قند خون دارد.
شاخص گلایسمیک مواد چه رابطه ای با میزان قند خون دارد؟
شاخص گلاسمیک مواد با تاثیر آن بر قند خون رابطه مستقیم دارد. یعنی هرچه این شاخص در مورد ماده غذایی کمتر باشد، به این معنی است که مصرف این ماده غذایی، میزان قند خون را کمتر افزایش می دهد.
آیا افراد دیابتی می توانند از عسل استفاده کنند؟
بله، با توجه به پایین بودن شاخص گلایسمیک عسل نسبت به قند و شکر، مصرف عسل برای افراد دیابتی مجاز می باشد. این شاخص در مورد عسل های مختلف متفاوت است. افراد دیابتی باید از عسل با شاخص گلایسمیک پایین مثل عسل آویشن استفاده کنند. مقدار استفاده ازعسل توسط افراد دیابتی باید حتما توسط پزشک تعیین شود.
بهتر است افراد دیابتی چه زمانی عسل را در رژیم غذایی خود قرار دهند؟
بله، با توجه به پایین بودن شاخص گلایسمیک عسل نسبت به قند و شکر، مصرف عسل برای افراد دیابتی مجاز می باشد. این شاخص در مورد عسل های مختلف متفاوت است. افراد دیابتی باید از عسل با شاخص گلایسمیک پایین مثل عسل آویشن استفاده کنند. مقدار استفاده ازعسل توسط افراد دیابتی باید حتما توسط پزشک تعیین شود.
